Wystawa 1909

Artykuł:

100-lecie Wystawy Przemysłu i Rolnictwa

Urząd Miasta Częstochowa

W sierpniu 2009 roku minie 100 lat od organizacji w Częstochowie Wystawy Przemysłu i Rolnictwa. Stała się ona jednym z największych wydarzeń społeczno-gospodarczych w Polsce przed I wojną światową. Główne, jubileuszowe obchody odbędą się w piątek, 22 maja, a udział w nich weźmie Prezydent RP Lech Kaczyński, który objął nad nimi Honorowy Patronat. Prezydent odwiedzi także Jasną Górę.

Idea organizacji wystawy pokazującej siłę witalną nieistniejącej, lecz odradzającej się Polski, wystawy będącej jednocześnie patriotyczną manifestacją żyjących ciągle pod zaborami Polaków, zrodziła się już w końcu XIX wieku.

Częstochowa przeżywała wówczas okres dynamicznego rozwoju, najwyższego wśród miast Królestwa Polskiego (pod zaborem rosyjskim). Świadczył o tym trzykrotny wzrost liczby ludności w ciągu 25 lat, powstanie ok. 60 dużych zakładów przemysłowych, osiągnięcie 4. miejsca w Królestwie pod względem liczby mieszkańców i pod względem potencjału wyprodukowanych towarów. Częstochowa posiadała praktycznie monopol w przetwórstwie juty (90% produkcji krajowej), wyrobie galanterii (80% rynku) i zabawek (70% rynku). Przodowała także we wdrażaniu nowoczesnych technologii (pierwsze na ziemiach polskich przetwórstwo celuloidu, nowatorskie rozwiązania energetyczne czy architektoniczno - budowlane, związane np. ze wzniesieniem Wieży Jasnogórskiej, szpitala żydowskiego, czy banku przy ul. Piłsudskiego).

Prace nad organizacją Wystawy trwały od 1907 r. Prezesem Komitetu Wystawy został książę Stefan Lubomirski, zaś wiceprezesami - oprócz hrabiego Karola Raczyńskiego - byli wybitni obywatele Miasta Częstochowy, wśród nich dr Władysław Biegański. W gronie organizatorów znaleźli się również: ojciec Euzebiusz Rejman - ówczesny przeor Jasnej Góry oraz proboszcz parafii św. Zygmunta i późniejszy, pierwszy kanclerz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego - ksiądz Marian Leon Fulman.

Na potrzeby Wystawy wzniesiono wiele pawilonów, z których część przeznaczono na cele kulturalne. Wśród powstałych wówczas budynków znalazły się pawilony przemysłu wielkiego, średniego i małego, rolnictwa, ogrodnictwa, a także stajnie, obory, hipodrom, budynki leśnictwa, łowiectwa oraz pawilony ogólnokulturalne.

Na kilkunastu hektarach w parku miejskim im. Staszica oraz przy niezabudowanych jeszcze wówczas ulicach: Humbertowskiej (obecnie Pułaskiego), Jasnej (Waszyngtona) oraz części ulicy 7 Kamienic zaprezentowało się ponad 660 wystawców polskich i czeskich. W okresie od 5 sierpnia do 3 października 1909 r. Wystawę obejrzało ponad pół miliona osób. Rekord frekwencji padł 26 sierpnia - w święto Matki Boskiej Częstochowskiej. Ekspozycję odwiedziły prawie 22 tysiące osób.

Wystawa stała się prawdziwą promocją polskiego przemysłu, wyrazem jego siły i różnorodności, a rozmiary częstochowskiej prezentacji przewyższały wszystkie dotychczasowe przedsięwzięcia tego typu, które miały miejsce w Królestwie Polskim.

Wystawa stała się także znakomitym miejscem dla promowania polskiego stylu architektonicznego (idea Jana Witkiewicza - Koszczyca). Projekty pawilonów - oprócz wspomnianego - wykonali tak wybitni architekci jak m.in.: Józef Gałęzowski, Konstanty Jakimowicz, Józef Kon, Czesław Przybylski czy Henryk Gay. Ogólny nadzór powierzono częstochowskiemu architektowi Alfonsowi Bogusławskiemu.

Pawilon Sztuki prezentował współczesną sztukę polską: malarstwo, rzeźbę, teatr. Zwiedzający Muzeum Higieniczne czy Zagrodę Włościańską mogli poznać dobre wzorce higieny i zdrowego życia. Wystawa systemów energetycznych i ekspozycje nowatorskich firm europejskich dały możliwość upowszechniania nowych technologii.

Całe przedsięwzięcie stało się również znakomitą promocją krajoznawstwa, czego dowodem stały się dwa przewodniki turystyczne po Częstochowie wydane przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze pod red. W. Biegańskiego i S. Trąbczyńskiego. Odbywający się podczas Wystawy zjazd Straży Ogniowych i powstanie ogólnopolskiego związku straży stało się zaczątkiem organizacyjnym obecnej Państwowej Straży Pożarnej.

O randze Wystawy świadczyły liczne publikacje w prasie warszawskiej, galicyjskiej, śląskiej i czeskiej. Specjalny numer poświęcony częstochowskiej ekspozycji wydał "Przegląd Techniczny" - jedno z najbardziej prestiżowych pism stołecznych.

Wystawa 1909 roku była największą w okresie przedwojennym manifestacją siły społeczno - gospodarczej Polski. Pokazywała potencjał przemysłu, rolnictwa i kultury całego kraju, wszystkich zaborów. Częstochowa dała dowód wartości polskiej inicjatywy i stała się miejscem wielkiej manifestacji narodowej, która podniosła na duchu całe społeczeństwo.

Dziś o tej wielkiej Wystawie przypominają nam urokliwe pawilony parkowe (obecnie Pawilon Wystawowy i Pawilon Etnograficzny Muzeum Częstochowskiego), Zagroda Włościańska, altana i obserwatorium astronomiczne.

Większość pamiątek po Wystawie Przemysłowo - Rolniczej staraniem Miasta Częstochowy doczekała się w ostatnich latach renowacji. Pawilony w Parku im. Staszica oraz Zagroda Włościańska to obiekty należące do Muzeum Częstochowskiego, miejsca wielu wystaw, wernisaży, spotkań i prezentacji. Nowy wygląd zyskały też - po przeprowadzonej w latach 2007-2008 r. rewaloryzacji - oba podjasnogórskie parki: Park im. Stanisława Staszica i Park 3 Maja, pamiętające czasy wielkiej częstochowskiej wystawy.

Zapraszamy Państwa do zwiedzania terenów Wystawy Przemysłu i Rolnictwa, której jubileusz obchodzimy w 2009 r. oraz do odkrywania innych uroków Częstochowy i jej malowniczych okolic.

Urząd Miasta Częstochowa
www.czestochowa.pl

Samorząd miasta Częstochowy przy wsparciu Muzeum Częstochowskiego przygotował specjalny program obchodów 100. rocznicy Wystawy.

piątek, 22 maja
12.00 - Otwarcie uroczystości Obchodów Stulecia Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie - 1909
. powitanie gości i wystąpienie Prezydenta Miasta Częstochowy Tadeusza Wrony
. wystąpienie Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego
. wystąpienie Dyrektora Muzeum Częstochowskiego Janusza Jadczyka

12.20 - zwiedzanie wystawy historycznej w Muzeum Częstochowskim - Pawilon A i B, prezentacja wystawy plenerowej w Parku im. S. Staszica, otwarcie i zwiedzanie wystawy gospodarczej w III Alei Najświętszej Maryi Panny

13.40-19.00 - zwiedzanie wystawy sprzętu pożarniczego, koncert orkiestr strażackich, pokazy strażackie

14.00-15.30 - konferencja "Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość"
oprawa artystyczna: Chór Collegium Cantorum Czestochoviensis
miejsce - Teatr im. Adama Mickiewicza

18.00 - Koncert plenerowy - Grupa "REDLIN" - plac dr Wł. Biegańskiego

maj
Wykonanie albumów, reprintu przewodnika i pocztówek z Wystawy Przemysłu i Rolnictwa z 1909r.

maj - czerwiec
Spotkania z młodzieżą - zwiedzanie wystaw

poniedziałek-wtorek, 15 - 16 czerwca
Konferencja energetyczna pn. "Zrównoważony rozwój energetyczny miast ZREM 2009. Polityka unii Europejskiej i Polski - nowe wyzwania".

czwartek, 24 września
Posiedzenie Prezydium Krajowej Izby Gospodarczej - Sala Sesyjna Urzędu Miasta.

sobota, 3 października
Spotkanie podsumowujące obchody setnej rocznicy Wystawy Przemysłu i Rolnictwa z 1909 r. połączone z wręczeniem nagród "Promotor Gospodarki".

W ramach obchodów setnej rocznicy Wystawy Przemysłu i Rolnictwa - Częstochowa 1909 - 2009 16 kwietnia odbyła się konferencja pt. "Nauka dla biznesu".

następne...

Uwaga: Autorem zdjęć jest Grzegorz Ławniczek - www.lawniczek.pl. Kopiowanie i publikowanie zdjęć bez zgody autora zabroniony. Zdjęcia objęte są prawem autorskim.

Wystawa 1909 w Częstochowie : Strony internetowe Częstochowa : reklama na samochodach Poznań : Oklejanie samochodów reklamą Wrocław : biżuteria Art Clay galeria